Ontwerp je eigen proactieve leerroute

De persoonlijke wil is de ‘motor’ in het leren leven van systeem dynamiek. Het leren leven wil zeggen dat het niet een kunstje betreft die je neben an bei kunt vormgeven. Systeem dynamiek raakt van meet af aan de persoonlijke wil en daarmee ipso facto de kern van je wezen. Zonder die wil kom je überhaupt niet in beweging.

Systeem dynamiek leren leven vraagt dus om een pro actieve houding waarin de wil een cruciale rol dient te vervullen. Een wil die al doende zich wil gaan ontwikkelen. Dat impliceert dat een ieder alleen vanuit een eigen wilsmotief zich op weg kan begeven. Je kunt hierin niet passief achterover leunen in de verwachting dat systeem dynamiek je op een elegante wijze toegeworpen zal worden. In tegendeel je zult zelf je eigen route door het oerwoud moeten leren kappen. Het betreft in deze het uitzetten van een subject betrokken leerroute, mede afhankelijk van je persoonlijke leerstijl.

Aangezien het vertrekpunt heel persoonlijk mag zijn, kan eenieder ook de impuls ontwaren wat hem bewoog zich in beweging te gaan zetten, want je begint echt niet zomaar aan systeem dynamiek. Velen zijn je voor gegaan vanuit een niet aan de eigen persoon gerelateerd motief waarin eerder materiële behoeftigheid, egoïsme en of eigengereidheid een rol ging spelen. Zaak is dus om deze persoonlijke wil uit te zuiveren. Systeem dynamiek kan daartoe het instrument vormen.

Binnen systeem dynamiek gaat het niet om het eigen gelijk en of het doen blijken van superioriteit, maar om een open, onbevangen en onbaatzuchtige onderzoekshouding, waarin je nauwgezet tracht te achterhalen wat zich voordoet, ongeacht of je de interne dynamiek van een organisatie onderzoekt of van een persoonlijke casus.

Dat vraagt dat je je ontwikkelt vanuit een persoonlijk gekleurde wil naar een boven persoonlijke wil en attitude. Het gaat niet meer om jou of jouw belang, het gaat om de zaak zelve, daar dien je al onderzoekend dienstbaar aan te worden. Van ouds her werd dat reine wissenschaft genoemd. Een zuiver weten wordt pas mogelijk als de persoonlijke wil al lerend en levend zich weet uit te zuiveren van heel veel persoonlijk ongerief, zoals de beste willen zijn ten dienste van persoonlijk gewin in de vorm van bijvoorbeeld geld en status.

Systeem dynamisch denken en werken wil een heldere transparantie bewerken, zonder verborgen agenda’s. Vanuit een bovenpersoonlijke attitude wordt het pas mogelijk complexe wisselwerkingen in kaart te brengen, zonder het onderzoek een bepaalde richting uit te willen duwen, immers het gaat om het scheppen van helderheid en duidelijkheid met betrekking tot de te onderzoeken kwestie, organisatie of problematiek.

Pas dan wordt systeem dynamiek als instrument functioneel. Functioneel wil zeggen, dat in dit paradigma door middel van systeem dynamiek zowel subject betrokken als object betrokken zo gedacht en gewerkt kan worden dat subject (persoon) en object (zaak) elkaar belangeloos ten dienste staan ten behoeve van hun beider ontwikkeling.

Systeem dynamiek kan als instrument ingezet worden om complexe samenhangen in kaart te brengen, dat is veelal niet meer mogelijk zonder inter- en intra-disciplinair onderzoek. Dat maakt dat er zowel een interdisciplinair medium ontwikkeld moet worden, willen verschillende disciplines adequaat met elkaar communiceren, als ook dat elke discipline zich intra-disciplinair richt op mogelijke verbanden en onderscheidingen, overeenkomsten en verschillen binnen de eigen discipline als deel van één en dezelfde werkelijkheid. Systeem dynamiek betekent dan ook letterlijk de dynamiek in kaart brengen van elk systeem op zich, maar wel zo dat de dynamiek van elk systeem zich weer dynamisch kan verhouden tot andere systemen.

Bovenstaande laat onverholen zien hoe hier het subject enerzijds de bovenpersoonlijke drager van dit instrument dient te worden om anderzijds in staat te zijn dienstbaar te worden aan wat zich wil laten zien. Elke problematiek wil iets laten zien, zichtbaar maken, het komt ergens uit voort. Belangrijker dan de oplossing, want die is feitelijk secundair, gaat het om het in kaart trachten te brengen van wat zich feitelijk voordoet en dat niet te laten wegvagen door alle mogelijke interpretaties en of projecties. Een ware analyse van de problematiek laat op een of ander moment de inlossing ervan zien. Het geduld om deze inlossing fenomenologisch in beeld te brengen, vraagt dan niet zozeer om een versnellende modus als wel een vertragende, het laatste is helaas niet populair heden ten dage.

Deze vertragende modus vraagt dus om een geschoold krachtig wilsvermogen, die vervolgens in staat is om haar/zijn wil ook terug te houden ten dienste van het object betrokken onderzoek om vervolgens vanuit een bovenpersoonlijke wilsattitude te doorvorsen wat er nu werkelijk in en door de problematiek heen werkzaam wil worden. Niet wat ik wil is leidend in het onderzoek, maar het opsporen van wat er feitelijk aan wil leeft in een gegeven problematiek, in een gegeven organisatie en of in een gegeven ecologische crisis.

Met het disciplineren van het wilsvermogen middels een object betrokken problematiek dient er ipso facto in een subject betrokken leerroute gewerkt te worden aan het evenzeer nog te disciplineren denkvermogen. Immers men kan van alles denken en dat moge zeer inventief en creatief worden, maar niet in het wilde weg en ten koste van de werkelijkheid van welke aard dan ook. Het mag stormen in het brein aan inventies, maar uiteindelijk dienen ze getoetst te worden aan datgene wat de werkelijkheid werkzaam wil doen worden. Werkelijkheid verwerkelijkt in haar werkzaamheid haar wil, de mens dient zich dienstbaar in te voegen, aangezien hij een onlosmakelijk deel is van deze werkelijkheid. Er is er maar één, hier en nu.

Kortom systeem dynamiek leren leven, start met het vormgeven aan je eigen bouwsteen, je vangt aan als leerling, om via het werken aan de hoeksteen als gezel, zodanig door te groeien dat je vorm kunt geven aan de ankersteen, je eerste blijk van meesterschap, om uiteindelijk als grootmeester een grondsteen te funderen.

We hebben om dit persoonlijk ontwikkelingsproces enigszins beeldend te illustreren gekozen voor een aantal metaforen uit het bouwproces. Immers systeem dynamiek leren leven vraagt om bildung, een ‘bilden’, een beelden, een bouwen, een levenslang ontwikkelingsproces waarin je zowel werkt aan persoonlijke groei als aan disciplinaire vorming.

Met de bouwsteen laat de leerling zien, dat zij pro-actief en auto-didactisch in staat is het specifieke resultaat van haar leerproces systeem dynamisch in beeld te brengen, zodat ook anderen begrijpen wat zij aan de orde wil stellen, naar gelang haar persoonlijke interesses en talenten in relatie tot de betreffende discipline en of onderzoeksveld. In het bewerken van haar bouwsteen, het vormgeven aan een eerste dia of dynagram, kan de leerling te rade gaan bij de meester en of reeds gevormde ankerstenen en of dito concepten.

Met de hoeksteen laat de gezel zien, dat zij in staat is om een bepaalde discipline systeem dynamisch in te richten, daarbij ijkt ze zelfstandig en of in dialoog met de grootmeester, de grammen betreffende haar hoeksteen aan de grondsteen (het reeds ontwikkelde functionele patroon) en als sluitsteen het grondpatroon.

Met de ankersteen laat de meester zien, dat zij nu een bepaalde discipline systeem dynamisch kan inrichten en beheren en anderen waar nodig kan begeleiden en of instrueren.

Met de grondsteen laat de grootmeester zien dat zij, haar discipline dienstbaar kan inzetten in een interdisciplinaire setting ten dienste van het werkzaam doen integreren van de benodigde disciplines om vervolgens, waar mogelijk, haar bijdrage te ontwikkelen aan de sluitsteen.

De sluitsteen is de kroon van systeem dynamiek, het wordt gezien als het grondpatroon waaraan alle grammen uiteindelijk hun integratieve systeem dynamische functie ontlenen.

Het gehele bouwwerk is een interactieve bijenkorf waarin eenieder onderscheiden naar talent en discipline zich inzet voor het coöperatieve verband. Niemand is goed, beter of best, eenieder blijft altijd de leerling van de ander, de enige leraar is de leerling, zij wijst de weg daar waar ze oefent in een onbevangen gewaarwording en een onbaatzuchtige waarneming, vormgevend aan een altijd hypothetische begripsvorming en beeldvorming, om uiteindelijk dienstbaar te kunnen functioneren aan wat er aan wil in de werkelijkheid ontsloten kan worden.

Inhoudsopgave